ეპიზოდი  ელდარ შენგელაიას ფილმიდან „არაჩვეულებრივი გამოფენა“(1968. სცენარის ავტორი რეზო გაბრიაძე):  მსახიობი შავლეგი და მხატვარი აგული (როლებში – დოდო აბაშიძე და გურამ ლორთქიფანიძე) მეგობრული  ბაასით მოუყვებიან თეთრ ხიდს. შავლეგი ქალაქში ცნობილი  კაცია, ესალმებიან, ისიც ქუდის მოხდით, დარბაისლურად  პასუხობს. აგული ერისთავს კი მზერა წინ გაექცევა და… – შავლეგ, აი, რა უნდა გაკეთდეს ჩემი ქვისაგან!..- წამოიძახებს უცებ,- ეს არის ცხოვრების  აპოგეეა!

გეოგრაფიის მასწავლებელმა იცოდა, როგორ მოეძებნა გასაღები ბავშვის გონებისთვის. მოსწავლეები თეთრამიწაზე აიყვანა. გრძნობდა, რომ საინტერესო ექსკურსია უფრო გაუხსნიდა გონებას მოსწავლეებს, ვიდრე სკოლის კედლებში საათობით „ჩიჩინი“. გორაკის წვერიდან (სწორედ იქედან სადაც დღეს უახლესი ტექნოლოგიებით აგებული გადმოსახედია) საოცარი სანახაობა გადაიშალა. კოლხეთის დაბლობი, ბაგრატის ტაძარი, უქიმერიონის გორა და ძველი ქალაქის შუაში მოლაპლაპე რიონი თეთრი ქვებით. პეტრე მასწავლებელი საუბრობდა ზოგადად ყველაფერზე, გელათის საგანმანათლებლო მნიშვნელობაზე, დავით აღმაშენებლის ღირსებებზე, მოზაიკურ მხატვრობაზე, ოპიზრებსა და ხახულის ხატზე.

„ქუთაისმა გვიჩვენა წიგნის კულტურა. „მეოცნებე ნიამორებისა“ და „კირჩხიბის“ ყოველ გამოცემას ამჩნევია ოსტატის ხელი…“ – ასე შეაფასა  საუკუნის წინათ რიონისპირა ქალაქში გამოცემული წიგნების დონე  ცისფერყანწელთა ლიტერატურული დაჯგუფების  პირუთვნელმა მემატიანემ  შალვა აფხაიძემ.

მონუმენტური ხელოვნების შესანიშნავი ნიმუში – დიდი კერამიკული პანო „კოლხეთი“, რომელიც 1995 წლიდან ამშვენებს ქუთაისის ცენტრს და თანაქალაქელები სიყვარულით მოიხსენიებენ, როგორც „ფრანციას პანოს“, ცნობილი მხატვრის ბერნარდ (ფრანც) ნებიერიძის (1939 -1987) ერთ-ერთი ბოლო ნაშრომია; შეიძლება ითქვას, განსაკუთრებულად გამორჩეულიც – როგორც ჟანრობრივად, ასევე – მასშტაბურობით.

“ქალაქი, რომლისკენაც ერთაოზი დაიძრა, დღესაც არ აღინიშნება ყველა რუკაზე და ჩვენს დროშიაც “სხვადასხვა დასახლებულ პუნქტად” იხსენიება… ეკლარის ქვით ნაშენი სახლებიდან მუდამ გიტარის კვნესა ისმოდა. ვენახებით დატყვევებულ ქალაქში ნახევარი მოსახლეობა მთვრალი იყო, მეორე ნახევარი კი უფრო მთვრალი, ანდა პირიქით… სახელგანთქმულ ტრაგიკოსს, უბადლო ჰამლეტს, დუქნიდან წამოყოლილი ღვინის მწერები დასდევდნენ სცენაზე, როგორც თავღია შტოფიანს, ტაშის დროს ჭერიდან კეტეტილები ცვიოდა. ცხენოსნები ტროტუარზე დასეირნობდნენ. უყვარდათ სიტყვები: “გენიოზი”, “გრადუზი”, “ესენცია”, “ბალზაკი” – ვკითხულობთ რეზო გაბრიაძის “შერეკილებში” და მიუხედავად იმისა, რომ ავტორი ერთხელაც არ ახსენებს ქალაქის სახელს, ზუსტად ვიცით, რომ ეს ქალაქი ქუთაისია.

გსმენიათ, რამდენად დამოკიდებული იყო ქართველ ებრაელებზე მე-19 – მე-20 საუკუნის ქუთაისსა და მთელ დასავლეთ საქართველოში  ვაჭრობის, საერთაშორისო ეკონომიკური კავშირების  განვითარება?